Türkiye’nin 65 yılı aşkın süredir peşinde olduğu ABD’nin Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonunda bulunan ve Burdur’daki kaçak kazılarla yurt dışına kaçırıldığı bilimsel ve hukuki çalışmalarla kanıtlanan Roma İmparatoru Marcus Aurelius heykelinin iadesi kararlaştırıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; Anadolu tarihinin kayıp hazinelerinden biri olan milattan sonra 2’nci veya 3’üncü yüzyıllara tarihlendirilen Burdur’daki Boubon Antik Kenti kökenli bronz heykel, 1960’lı yıllarda kaçak kazılarla yurt dışına kaçırılarak yıllarca el değiştirdi. ABD’nin Ohio eyaletinde bulunan Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonuna dahil edilen heykel, Türkiye’nin 65 yılı aşkın bir süredir peşinde olduğu eserlerden biriydi. Boubon Antik Kenti’nden kaçırılan eserler, arkeolog Prof. Dr. Jale İnan öncülüğündeki araştırmalarla gündeme getirildi; ancak Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesi bugüne kadar mümkün olmadı.
BİLİMSEL VERİLERLE KANITLANDI
Bakanlığın uzun yıllar süren çalışmaları ve önceki yıllarda toplanan bilimsel verilerle, Marcus Aurelius heykelinin Boubon Antik Kenti’ndeki Sebasteion yapısına ait olduğu kanıtlandı. Bakanlığın arşiv belgeleri, akademik araştırmalar ve antik kentteki kazı çalışmaları heykelin orijinal yerini açıkça ortaya koydu.
Antik kentte yapılan yoğun kaçak kazılar hakkında bilgi sahibi olan görgü tanıklarının ifadeleri, bilimsel verileri destekleyince Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi (HSI), Türkiye’nin iade talebini haklı bularak Cleveland Sanat Müzesi’ndeki heykele el konulmasına karar verdi.
MÜZE EL KOYMA KARARINA İTİRAZ ETTİ
Cleveland Sanat Müzesi, el koyma kararına karşı Ekim 2023’te mahkemeye başvurarak heykelin kökeninin kesin olmadığı yönünde itirazda bulundu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Cleveland Sanat Müzesi’nin bilimsel analiz çalışmaları yapılması talebini olumlu karşıladı. Bakanlık uzmanlarının gözetiminde 2024 yılının Mayıs ayında heykelin müzede silikon ayak kalıbı alınarak Boubon Antik Kenti’ndeki bronz heykel kaideleriyle birebir uyumlu olduğu tespit edildi.
Cleveland Müzesi tarafından yetkilendirilen arkeometri uzmanı Prof. Dr. Ernst Pernicka ve bakanlığın uzman konservatörleri, Boubon Antik Kenti ile Burdur Müzesi’nde bulunan Boubon kökenli Valerianus heykeli ve Marcus Aurelius heykelinden kurşun izotop, taş ve toprak analizleri için numuneler aldı.
Ayrıca, Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi laboratuvarlarında yapılan analizler, heykelin Boubon’da uzun yıllar gömülü kaldığını kesin olarak kanıtladı. Bilimsel bulguların ardından Cleveland Sanat Müzesi, Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesini kabul etti ve bu karar Manhattan Bölge Savcılığı tarafından Türkiye’ye bildirildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi arasında 2021’de başlayan iş birliği sayesinde, Lucius Verus, Septimius Severus ve İmparator Caracalla’ya ait heykeller de dahil olmak üzere birçok Boubon kökenli eser ana vatanına döndü. Türkiye, Marcus Aurelius heykelinin iadesi ile kültürel mirasını koruma yolunda önemli bir adım atmanın yanı sıra tarihi eser kaçakçılığına karşı yürütülen uluslararası mücadelede de büyük bir başarıya imza attı. Marcus Aurelius heykelinin dönüşü bu mücadelenin en önemli dönüm noktalarından biri olarak kayıtlara geçti.
ANTİK ÇAĞIN ÖNEMLİ ESERLERİNDEN
Antik çağın en nadide bronz eserlerinden biri olarak kabul edilen heykel, Roma İmparatoru Marcus Aurelius’u bir filozof olarak tasvir etmesiyle dikkat çekiyor. Antik Roma döneminin önemli bir kült yapısı olan Sebasteion’da bulunan eser, bu yıl içerisinde doğduğu topraklarla yeniden buluşacak.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, konuya ilişkin sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Kültürel mirasımıza sahip çıkmaya devam ediyoruz. Uluslararası iş birlikleriyle kaçırılan eserlerimizi tek tek geri alıyoruz. Bu süreçte emeği geçen tüm kurumlarımıza, uzmanlarımıza ve yetkililere teşekkür ediyorum. Tarih yerinde güzeldir, koruyacağız” dedi.
