“`html
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan çatışmalar için barış görüşmeleri bugün Türkiye’de gerçekleştirilecek. Bu durum, dünya siyaseti ve güvenlik dinamiklerini önemli ölçüde etkileyebilir.
İstanbul’da düzenlenecek bu önemli toplantılara, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin katılma olasılığı geçtiğimiz günlerde gündeme gelmişti.
Özellikle ABD’nin eski Başkanı Donald Trump da böyle bir durumda Türkiye’yi ziyaret edebileceğini belirtmişti. Ancak, 15 Mayıs Çarşamba gününün sabahında, iki liderin de Türkiye’ye gelmeyeceği öngörülmekte.
Bugün, Zelenskiy’nin Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya gelmesi bekleniyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise Antalya’daki NATO toplantısında bulunuyor ve bugün Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir görüşme gerçekleştirmesi planlanıyor.
İstanbul’a gelen Rus heyetinin hangi taraflarla görüşeceği henüz kesinleşmiş değil.
Görüşmelerde tarafların beklentileri neler?
- Putin’in ardından Trump’ın Ukrayna ile ilgili müzakerelere katılmayacağı açıklandı.
Ukrayna’nın isteği: Ateşkes.
Dışişleri Bakanlığı’nın yaptığı incelemelere göre, hem Rusya hem de Ukrayna, çatışmalardan yıpranmış bir durumda ve sıcak savaşın sona ermesini arzuluyor. Özellikle, ABD’deki yeni yönetimin savaşı sürdürmek konusundaki isteksizliği de dikkat çekiyor.
Ukrayna, Rusya ile olası barış müzakerelerini başlatmanın ön koşulunun kapsamlı bir ateşkes olduğunu vurguluyor.
Kiev’in bu tutumunu, Avrupa’nın önde gelen ülkeleri de destekliyor.
Ukrayna, devam eden savaş ortamında barış müzakereleri yapmanın mümkün olmadığını ısrarla belirtiyor.
Barış görüşmelerinin gerçekleşebilmesi için Rusya’nın 30 günlük bir ateşkese riayet etmesi gerektiği ifade ediliyor.
Ukrayna, ateşkes sonrasında yapılacak müzakerelerle, işgal edilen topraklarını geri almak ve benzer olayların yaşanmaması için güvenlik garantileri talep ediyor.
Bu güvenlik garantilerine, Ukrayna’nın AB ve NATO üyelikleri ile birlikte, uluslararası güçlerin sahada bulunması da dahil.
Ayrıca, Ukrayna’nın Rusya’dan savaş tazminatı talep ederek ülkesinin yeniden inşasını sağlaması gerektiği de dile getiriliyor.
- Zelenskiy, Kırım’dan neden vazgeçemeyeceğini açıklıyor.
Rusya’nın yaklaşımı: Müzakere öncesi ateşkes.
Rusya, Ukrayna’nın aksine, ateşkesin ancak müzakerelerin sonucunda ilan edilmesini savunuyor.
Askeri açıdan kendini güçlü gören Rusya, özellikle Kursk bölgesinde elde ettiği başarı ile sahada avantajlı olduğunu düşünüyor.
Moskova’dan gelen açıklamalara göre, ateşkes süreci, Ukrayna’nın yıpranan askerlerini yeniden toparlaması için bir fırsat yaratabilir.
Bu bağlamda, Rusya İstanbul’daki müzakerelerin koşulsuz başlaması ve müzakerelerin seyri doğrultusunda ateşkesin ancak toplantıların ardından ilan edilmesini öngörüyor.
Rusya, 2014’te ilhak ettiği Kırım ile birlikte Donbass bölgesinden de çekilmeyi düşünmüyor.
Yine, Moskova, yapılacak anlaşmanın sonuçları arasında Batı’nın uyguladığı yaptırımların kaldırılması gerektiğini de vurguluyor.
Ukrayna’nın NATO’ya katılmaması ve bu ittifakın Rusya için tehdit oluşturmaması da Moskova’nın önceliklerinden biri.
ABD hızlı bir çözüm arayışında.
Trump, kampanyası sırasında ve başkanlık görevine başladıktan sonra, Rusya-Ukrayna savaşının çözümünün öncelikli hedeflerinden biri olduğunu sıkça dile getirdi.
Zelenskiy ile Beyaz Saray’da gerçekleştirdiği nadir elementler anlaşmasını imzalayan Trump, Moskova yönetimine de savaşın tek çözüm yolunun kalıcı bir anlaşmayla mümkün olacağını net bir şekilde ifade etti.
Trump, tüm bu süreçlerde kamuoyuna yaptığı açıklamalarda, ‘barışı sağlayan’ bir lider vizyonunu hayata geçirdiğini söyledi.
Buna ek olarak, bu adımlara karşılık verilmemesi durumunda savaşın sürdürülmesi durumunda en ağır yaptırımların uygulanacağı mesajını da verdi.
- Vance, savaşın ‘yakında’ sona ermeyeceğini belirtti.
- Trump’tan Kiev saldırılarına tepki: ‘Vladimir, dur.’
Türkiye barış merkezi olmayı hedefliyor.
Toplantılara ev sahipliği yapmak isteyen Türkiye, Rusya ve Ukrayna arasındaki olası barış müzakerelerini bölgesel dengeleri sağlamak adına önemli bir fırsat olarak değerlendiriyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Trump ile olan yakın ilişkisi ve Zelenskiy ile Putin’le doğrudan iletişim kurabilen az sayıdaki liderden biri olması, Türkiye’nin bu konudaki avantajlarından biri.
Türkiye, Ukrayna-Rusya çatışmasının sona ermesi için Şubat 2022’den beri aktif bir rol oynamaktadır.
Savaş başladıktan kısa bir süre sonra iki ülkenin dışişleri bakanları Antalya’da bir araya geldi ve müzakerelerin İstanbul’da sürdürülmesine karar verdiler. Ancak bu girişim çok fazla ilerleme kaydedemedi.
Ayrıca, Türkiye 2022’de Rusya ve Ukrayna tahıllarının dünya pazarlarına aktarımı için bir girişim başlattı.
BM’nin desteğiyle yürütülen görüşmeler sonucunda Temmuz 2022’de Karadeniz tahıl girişimi devreye alındı ve bir yıl içinde 33 milyon ton tahıl dünya pazarlarına ulaştırıldı.
Ancak söz konusu girişim, Rusya’nın kendi tahıl ürünlerini satmasındaki engellemeler yüzünden 2023 yazında askıya alındı.
Türkiye, bunun yanı sıra Rusya ve Ukrayna’nın tahıl ürünlerinin satışını sürdürmeleri için alternatif çözümler sunmayı sürdürüyor.
Türkiye, barış görüşmeleri ve tahıl girişimi gibi pratik adımlarla bölgedeki barışın sağlanmasında etkin bir rol oynamayı hedefliyor.
- Dışişleri Bakanı Fidan’ın Varşova ziyareti: Türkiye’nin AB’den beklentileri neler?
İstanbul’daki görüşmelerin perde arkası.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline başladığı 24 Şubat 2022’den bu yana, savaşın sona ermesi için umutların yeniden yeşerdiği bir dönem yaşanıyor.
Bu umut dolu sürecin en temel etkeni, ABD Başkanı Donald Trump’ın iktidara gelmesiyle birlikte her iki tarafla da temas kurarak verdiği barış mesajlarıdır.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 10 Mayıs’ta yaptığı açıklamada müzakerelerin yeniden başlaması için İstanbul’da 15 Mayıs’ta bir araya gelinemesi çağrısında bulundu.
Putin’in bu açıklamasından kısa bir süre sonra Zelenskiy, doğrudan görüşmeye hazır olduğunu belirtti ve Putin ile İstanbul’da buluşabileceğini ifade etti.
Üç yıldan fazladır süregelen çatışmanın sona ermesine dair bu dikkat çekici açıklamalara ABD Başkanı Trump’tan da destek geldi.
Orta Doğu gezisi esnasında Trump, Putin’in Zelenskiy ile görüşmeyi kabul etmesi halinde İstanbul’a gitmeyi düşündüğünü aktardı.
Ancak Putin’in Türkiye’ye gitmeyeceğini açıklamasının ardından, ABD’li yetkililer, Trump’ın da İstanbul’a gelmeyeceğini bildirdi.
