Türkiye gündemi, günlerdir CHP’ye yönelik kayyum ataması, kurultay davalarıyla meşgul edilirken, yurttaşın asıl derdi olan ekonomideki yakıcı sorunlar gölgede kalıyor.
Yaklaşık 8 milyona yakın asgari ücretli işçinin açlık sınırının altında ücret aldığı konuşulmuyor. Açlık sınırı ve asgari ücretin çok altında aylıklarla geçinmeye çalışan emekliler gündeme bile getirilmiyor. Bir ilk olarak nitelendirilen memur emekli aylığının bile asgari ücret ile açlık sınırının altında kaldığı, büyükşehirlerde kiraların 25-30 binlerden başladığı görmezden geliniyor.
Maaş, ücret ve aylıkların neredeyse tamamına yakın bölümünün yoksulluk sınırının altında olduğu dikkatlerden kaçırılıyor. Bütçenin bir türlü dikiş tutmaması, yıl sonunda 2.2 trilyon liralık açık beklentisi, 2 trilyonun üzerine çıkması beklenen faiz ödemeleri, enflasyonda tek hane hedefinin 2027 yılına kaldığı da gözlerden kaçırılıyor. Milyonlarca işsiz gündemde yer bulamıyor. Okulların açılmasıyla ailelerin yaşadıkları “alışveriş çaresizliği” öylece geçip gidiyor.
CHP İstanbul İl Başkanlığı’na kayyum ataması, belediyelere yönelik operasyonlar, kurultayın iptali için açılan davalar günlerdir sabahtan akşama kadar kamuoyu gündeminde tutuluyor. Neredeyse başka hiçbir konu konuşulmuyor. Oysa yurttaşın gündeminde ilk sırada ekonomi geliyor. Geçim zorluğu her geçen biraz daha artıyor. Yurttaşın içinde bulunduğu durum ile ekonomideki hâl özetle şöyle:
Milyonlar geçinemiyor: Yaklaşık 8 milyona yakın asgari ücretli işçi yılbaşından bu yana 22 bin 104 lira asgari ücret ile geçinmeye çalışıyor. Türk-İş’in araştırmasına göre ağustos itibariyle açlık sınırı 27 bin 111 lira, yoksulluk sınırı ise 88 bin 310 TL. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti bile 34 bin 981 lira. Milyonlarca asgari ücretli aylardır açlık sınırının altında ücretle yaşamaya, evini geçindirmeye çalışıyor.
Memur zorda: Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre, en düşük memur maaşı eş ve 2 çocuk için aile yardımı dahil 50 bin 503 lira. Ortalama memur maaşı ise 56 bin 774 lira. Memur maaşları yoksulluk sınırının çok altında kalmış durumda.
Kirayı ödeyemiyorlar: Büyükşehirlerde ortalama bir mahalledeki en az kiralar bile 25-30 binlerden başlıyor. Asgari ücretli işçi aldığı ücret ile kirasını ödeyemiyor. Memur 50 bin 503 lira maaşının 30 bin lirasını kiraya verdiğinde geriye kalanla evini geçindirmeye, çocuklarına bakmaya çalışıyor.
Emekliler sefalet içinde: Milyonlarca emeklinin aylığı, asgari ücret ve açlık sınırı ile karşılaştırılamıyor bile. En düşük emekli aylığı 16 bin 881 lira. Aslında emekli aylıklarının önemli bir bölümü bu rakamın da altında bulunuyor. 16.5 milyon emekliden yaklaşık 4 milyonunun kök aylığı 16 bin 881 liranın da altında. Ancak aradaki fark Hazine tarafından karşılanarak 16 bin 881 liraya tamamlanıyor. En düşük işçi emeklisi aylığı 18 bin 412 lira. En düşük memur emeklisinin aylığı bile 19 bin 106 lira ile hem asgari ücretin hem de açlık sınırının altına inmiş durumda. Bunun ilk olduğuna dikkat çekiliyor. Ortalama memur emeklisi aylığı da 23 bin 755 lira ile açlık sınırının altında bulunuyor.
Engelli, yaşlı aylıkları: Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre, engelli aylıkları 6 bin 147 lira, 65 yaş aylığı 5 bin 133 lira. Öğrenim kredisi 3 bin lira.
Bütçe dikiş tutmuyor: İktidar bütçede dengeyi sağlayamıyor. Bu yıl sonunda devasa açık bekleniyor. Orta Vadeli Program’a (OVP) göre bu yıl sonunda bütçenin 2.2 trilyon lira açık vermesi bekleniyor. Gelecek yıl ise açığın 2.7 trilyona çıkması öngörülüyor.
‘Faize karşıyız’ diyorlar ama…: Her fırsatta “faize karşı olduğunu” dile getiren AKP iktirdarında bütçeden faize trilyonlar gidiyor. OVP’ye göre bu yıl bütçeden faiz giderleri için toplam 2.1 trilyon lira çıkacak. Gelecek yıl bu rakam 2.7 trilyon liraya yükselecek. 2027’de ise 3 trilyon liranın da üzerine çıkacak.
Enflasyonda tek hane hayali: Yurttaş aylardır ağır enflasyon altında eziliyor. İktidar ise enflasyon tahminlerini yükseltiyor. Bu yıl yüzde 28.5 olması öngörülen TÜFE’nin gelecek yıl yüzde 16’ya düşürülmesi hedefleniyor. Tek hane hayali ise yüzde 9 ile 2027 yılına kalmış durumda.
Milyonlar işsiz: DİSK-AR’ın verilerine göre, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 29.6 seviyesinde. Temmuz 2023’te 8 milyon 706 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı, Temmuz 2024’te 10 milyon 693 bine ve Temmuz 2025’te 12 milyon 30 bine yükseldi.
